I. Căn cứ:
- Pháp lệnh người có công với cách mạng 2005, sửa đổi bổ sung 2018 (gọi tắt là Pháp lệnh);
- Luật Bảo hiểm y tế 2008 sửa đổi, bổ sung 2014 (gọi tắt là Luật BHYT)
- Nghị định 31/2013/NĐ-CP (gọi tắt là Nghị định 31)
- Thông tư 05/2013/TT-BLĐTBXH (gọi tắt là Thông tư 05)
- Thông tư 16/2014/TT-BLĐTBXH (gọi tắt là Thông tư 16)
- Nghị định 58/2019/NĐ-CP (gọi tắt là Nghị định 58). Nghị định này có hiệu lực từ 15/8/2019 nhưng các mức trợ cấp, phụ cấp ưu đãi quy định tại Nghị định này được thực hiện kể từ ngày 01/7/2019.

Đại tướng Ngô Xuân Lịch tặng quà Mẹ VNAH

II. Chi tiết:
1. Thân nhân liệt sỹ
Theo Điều 14 Pháp lệnh, thân nhân liệt sỹ gồm: Cha mẹ đẻ; vợ hoặc chồng; con; người có công nuôi dưỡng khi liệt sỹ còn nhỏ.

2. Các chế độ ưu đãi dành cho thân nhân liệt sỹ gồm:
- Trợ cấp tiền tuất một lần khi báo tử;
- Trợ cấp tiền tuất hàng tháng;
- Trợ cấp tiền tuất nuôi dưỡng hàng tháng;
- Bảo hiểm y tế;
- Điều dưỡng phục hồi sức khỏe;
- Hỗ trợ người thân của liệt sỹ có khó khăn về nhà ở;
- Ưu tiên trong tuyển sinh, tạo việc làm, hỗ trợ theo học tại các cơ sở giáo dục thuộc hệ thống giáo dục quốc dân đến trình độ đại học…

2.1. Chế độ trợ cấp tiền tuất hàng tháng
Điều 20 Nghị định 31 và Phụ lục 1 ban hành kèm theo Nghị định 59, quy định mức hưởng trợ cấp tiền tuất hàng tháng của thân nhân liệt sỹ như sau:

STT. Chế độ. Mức hưởng (triệu đồng/tháng)

1. Trợ cấp cho thân nhân của 1 liệt sĩ: 1,624

2. Trợ cấp cho thân nhân của 2 liệt sĩ: 3,248

3. Trợ cấp cho thân nhân của 3 liệt sĩ trở lên:4,872

4. Trợ cấp tiền tuất cho vợ hoặc chồng liệt sĩ lấy chồng hoặc vợ khác: 1,624

5. Trợ cấp: Cha mẹ đẻ; Vợ hoặc chồng; Người có công nuôi dưỡng liệt sĩ; Con từ đủ 18 tuổi trở lên sống cô đơn không nơi nương tựa; Con dưới 18 tuổi mồ côi cả cha mẹ đang hưởng trợ cấp tiền tuất hàng tháng được hưởng thêm trợ cấp tiền tuất nuôi dưỡng: 1,299

Thân nhân của liệt sĩ đang hưởng trợ cấp tiền tuất hàng tháng mà chết, người tổ chức mai táng được nhận mai táng phí; đại diện thân nhân được hưởng trợ cấp một lần bằng 03 tháng trợ cấp ưu đãi.

2.2. Mua thẻ bảo hiểm y tế (BHYT) miễn phí

Điểm i khoản 3 Điều 12 Luật BHYT quy định, thân nhân của liệt sỹ được Nhà nước hỗ trợ hoàn toàn khi mua thẻ BHYT, thẻ BHYT có ký hiệu là TS. Khi sử dụng thẻ này, thân nhân của liệt sỹ được quỹ BHYT thanh toán 100% chi phí khám chữa bệnh thuộc phạm vi chi trả BHYT nhưng giới hạn tỷ lệ thanh toán một số thuốc, hóa chất, vật tư, dịch vụ theo quy định của Bộ trưởng Bộ Y tế.

Ngoài ra, người sử dụng thẻ này còn được thanh toán chi phí vận chuyển người bệnh từ tuyến huyện lên tuyến trên trong trường hợp cấp cứu hoặc khi đang điều trị nội trú.

2.3. Được điều dưỡng phục hồi sức khỏe
Quy định tại điểm e khoản 2 Điều 14 Pháp lệnh, người thân liệt sỹ mà bị khuyết tật nặng, đặc biệt nặng thì sẽ được điều dưỡng phục hồi sức khỏe 02 năm/lần; Nếu cha mẹ có một người con duy nhất là liệt sỹ hoặc có từ hai con là liệt sỹ trở lên thì được điều dưỡng phục hồi sức khỏe hàng năm.

Trong đó, mức chi phí được hỗ trợ quy định tại Điều 53 Nghị định 31 như sau:
- Nếu điều dưỡng tập trung thì mức chi là: 2,220 triệu đồng/người/lần;
- Nếu điều dưỡng tại nhà thì mức chi là: 1,110 triệu đồng/người/lần.

2.4. Được hỗ trợ về nhà ở và miễn giảm tiền sử dụng đất

Theo Quyết định 22/2013/QĐ-TTg, Nhà nước cùng với các tổ chức, cá nhân khác sẽ hỗ trợ xây dựng được nhà ở mới hoặc sửa chữa, nâng cấp nhà ở đã có với mức hỗ trợ:
- Nếu phải phá dỡ để xây mới nhà ở thì được hỗ trợ 40 triệu đồng/hộ;
- Nếu phải sửa chữa khung, tường và thay mới mái nhà ở thì được hỗ trợ 20 triệu đồng/hộ.

Ngoài ra, nếu những người này mua nhà ở thuộc sở hữu của Nhà nước thì được miễn, giảm tiền sử dụng đất theo quy định; Nếu được Nhà nước giao đất làm nhà ở thì tùy theo công lao đóng góp sẽ được giảm một phần tiền sử dụng đất.

2.5. Con liệt sỹ được ưu tiên trong tuyển sinh, tạo việc làm
Theo quy định tại khoản 5 Điều 4 Pháp lệnh, con liệt sỹ được ưu tiên trong tuyển sinh, tạo việc làm, cụ thể:
- Được hỗ trợ để theo học tại cơ sở giáo dục thuộc hệ thống giáo dục quốc dân đến trình độ đại học;
- Cộng điểm ưu tiên khi xét tốt nghiệp THPT: Được cộng 0,5 điểm theo Điều 36 Quy chế thi THPT quốc gia
- Miễn gọi nhập ngũ (Theo khoản 2 Điều 41 Luật Nghĩa vụ quân sự 2015)…

Trong đó, mức trợ cấp ưu đãi hàng tháng tại các trường đào tạo, trường phổ thông dân tộc nội trú theo quy định tại Nghị định 58 là 1,624 triệu đồng/tháng.

2.6. Được hưởng trợ cấp thờ cúng liệt sỹ
Theo quy định tại khoản 4 Điều 4 Nghị định 31, người thờ cúng liệt sĩ là con của liệt sĩ. Trong đó, nếu không còn người hưởng trợ cấp tiền tuất hàng tháng thì người thờ cúng được hưởng trợ cấp thờ cúng mỗi năm một lần với mức 500.000 đồng theo quy định tại phụ lục kèm theo Nghị định 58.

Ngoài ra, một số trường hợp khác được hướng dẫn tại Điều 2 Thông tư 16 như sau:
- Nếu liệt sỹ có nhiều người thì người thờ cúng là một người được các người con khác ủy quyền;
- Nếu con liệt sỹ có nguyện vọng giao người khác thờ cúng thì những người con phải làm ủy quyền cho người này;
- Nếu không có hoặc không còn con thì là người được gia đình hoặc họ tộc liệt sĩ thống nhất ủy quyền bằng biên bản. Người này có thể là anh, em, cô, dì, chú, bác, cháu… của liệt sĩ….

3. Thủ tục hưởng chế độ đối với thân nhân liệt sỹ
3.1. Điều kiện xác nhận liệt sỹ
Để được hưởng chế độ này thì trước hết phải xác định liệt sỹ gồm những ai. Theo quy định tại Điều 11 Pháp lệnh, liệt sỹ là những người:
- Chiến đấu hoặc trực tiếp phục vụ chiến đấu;
- Trực tiếp đấu tranh chính trị, đấu tranh binh vận có tổ chức với địch;
- Hoạt động cách mạng, hoạt động kháng chiến bị địch bắt, tra tấn vẫn không chịu khuất phục, kiên quyết đấu tranh hoặc thực hiện chủ trương vượt tù, vượt ngục mà hy sinh;
- Làm nghĩa vụ quốc tế;
- Đấu tranh chống tội phạm;
- Dũng cảm thực hiện công việc cấp bách, nguy hiểm phục vụ quốc phòng, an ninh; dũng cảm cứu người, cứu tài sản của Nhà nước và Nhân dân;
- Do ốm đau, tai nạn khi đang làm nhiệm vụ quốc phòng, an ninh ở địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn;
- Khi đang trực tiếp làm nhiệm vụ tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ do cơ quan có thẩm quyền giao;
- Trực tiếp làm nhiệm vụ huấn luyện chiến đấu hoặc diễn tập phục vụ quốc phòng, an ninh có tính chất nguy hiểm;
- Thương binh hoặc người hưởng chính sách như thương binh chết vì vết thương tái phát;
- Người mất tin, mất tích trong các trường hợp nêu trên…

Trong đó, không xem xét liệt sỹ trong 02 trường hợp được quy định tại khoản 2 Điều 17 Nghị định 31:
- Những trường hợp chết do tự bản thân gây nên hoặc do vi phạm pháp luật;
- Chết từ ngày 31/12/1994 trở về trước, cơ quan có thẩm quyền kết luận không đủ điều kiện xác nhận liệt sỹ hoặc đã báo tử theo chế độ tử sĩ hoặc quân nhân từ trần, tai nạn lao động.

3.2. Hồ sơ chuẩn bị
Hồ sơ những người này cần chuẩn bị để hưởng chế độ thông thường bao gồm:
- Giấy báo tử;
- Bản khai tình hình thân nhân liệt sĩ;
- Quyết định cấp Giấy chứng nhận gia đình liệt sĩ và trợ cấp tiền tuất của Giám đốc Sở Lao động - Thương binh và Xã hội;
- Nếu có ủy quyền thì kèm theo giấy ủy quyền theo quy định;

Ngoài ra, tùy từng chế độ được hưởng mà thân nhân liệt sỹ có thể bổ sung thêm các loại giấy tờ khác theo yêu cầu của cơ quan có thẩm quyền như:
- Văn bản đề nghị của gia đình, họ tộc liệt sỹ, có xác nhận của Ủy ban nhân dân cấp xã nếu là người nuôi liệt sỹ;
- Đơn đề nghị kèm theo biên bản ủy quyền hợp pháp gửi Ủy ban nhân dân cấp xã nơi cư trú nếu hưởng chế độ trợ cấp thờ cúng liệt sỹ;
- Bản sao giấy khai sinh nếu là con dưới 18 tuổi;
- Giấy xác nhận của trường, bản sao bằng tốt nghiệp cấp 3 nếu đang là con từ đủ 18 tuổi trở lên đang đi học, học nghề hoặc học đại học…

Những giấy tờ này được nêu cụ thể tại Điều 7 Thông tư 05.

3.3. Các bước thực hiện
Bước 1: Đại diện chuẩn bị các giấy tờ theo đúng yêu cầu của chế độ mà mình được hưởng và gửi đến Ủy ban nhân dân (UBND) cấp xã.

Bước 2: Sau khi đã nhận đủ giấy tờ, UBND cấp xã có trách nhiệm kiểm tra, lập danh sách, chứng nhận vào các giấy tờ và gửi toàn bộ đến Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội.

Bước 3: Phòng Lao động – Thương binh và Xã hội có trách nhiệm tổng hợp, lập danh sách, gửi giấy tờ theo quy định đến Sở Lao động - Thương binh và Xã hội;

Bước 4: Sau khi đã nhận đủ giấy tờ, Sở Lao động – Thương binh và Xã hội có trách nhiệm ra quyết định cấp giấy chứng nhận gia đình liệt sĩ và các quyết định trợ cấp…

Lưu ý: Tùy vào từng loại chế độ được hưởng mà thân nhân liệt sỹ chuẩn bị giấy tờ cụ thể theo quy định và thời gian giải quyết chế độ cũng theo từng loại chế độ riêng biệt.

Trên đây là một số thông tin tham khảo về các chế độ đối với thân nhân liệt sỹ. Quý độc giả tham khảo và áp dụng linh hoạt theo đúng quy định của pháp luật.